ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ—ਜੁਲਾਈ-ਦਸੰਬਰ ‘ਚ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ. ਨੈੱਟਵਰਕ ‘ਚ ਫਾਈਲ ਦਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੇ 34,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਟੈਕਸ ਦੇਣਦਾਰੀ ਛੁਪਾ ਲਈ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਆਯੋਜਿਤ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ. ਕਾਉਂਸਿਲ ਮੀਟਿੰਗ ‘ਚ ਉਠਿਆ। ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨੋਟਿਸ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ. ਰਿਟਰਨਸ-1 ਤੇ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ.-3ਬੀ ‘ਚ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਦੇਣਦਾਰੀ ਦੱਸੀ ਹੈ। ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ.ਆਰ-1 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁਣ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਤੋਂ ਸੂਚਨਾ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਕ ਸੂਤਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋਵੇ ਰਿਟਰਨ ਫਾਈਲਿੰਗਸ ‘ਚ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ‘ਚ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕਰਦਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪਰਿਣਾਮ ਨੂੰ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂਕਿ ਸ਼ੱਕੀ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਰ, ਸ਼ੱਕ ਦਾ ਸਿਰਫ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੀਮਾ ਸ਼ੁਲਕ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਰਿਟਰਨਸ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਆਯਾਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ 10,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਦੀ ਕੀਮਤ 7,000 ਰੁਪਏ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਹਰ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ. ਚੁਕਾਉਣ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਦਰਅਸਲ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ. ਕੁਲੈਕਸ਼ਨ ਅਨੁਮਾਨ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰਕਾਰ ਟੈਕਸ ਚੋਰੀ ਰੋਕਣ ਦੇ ਲਈ ਕਈ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ‘ਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਖਰੀਦ-ਵਿਕਰੀ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਇਨਵਾਇਸ ਮੈਚਿੰਗ ਤੇ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ੋਅਰੂਮ ਤੱਕ ਸਾਮਾਨ ਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਲਈ ਈ-ਵੇਅ ਬਿਲ ਵਰਗੇ ਪਹਿਲ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲਗਾ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ-1 ਅਤੇ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ.ਆਰ-3 ਬੀ ਦਾ ਮਿਲਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਵਾਲੀ। ਇਸ ਵਜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦੋਨਾਂ ‘ਚ ਅੱਲਗ-ਅਲੱਗ ਅੰਕੜਿਆਂ ਭਰੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਟੈਕਸ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਨਾਂ ‘ਚ ਅੰਤਰ ਦੇ ਉੱਚਿਤ ਕਾਰਣ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਟੈਕਸ ਪੇਮੈਂਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਜਮ੍ਹਾ ਇਨਪੁੱਟ ਟੈਕਸ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ ਅਵਧੀ ਦੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ. ਕੁਲੈਕਸ਼ਨ ਅਨੁਮਾਨ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰਕਾਰ ਟੈਕਸ ਚੋਰੀ ਰੋਕਣ ਦੇ ਲਈ ਕਈ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ‘ਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਖਰੀਦ-ਵਿਕਰੀ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਇਨਵਾਇਸ ਮੈਚਿੰਗ ਤੇ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ੋਅਰੂਮ ਤੱਕ ਸਾਮਾਨ ਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਲਈ ਈ-ਵੇਅ ਬਿਲ ਵਰਗੇ ਪਹਿਲ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲਗਾ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ-1 ਅਤੇ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ.ਆਰ-3 ਬੀ ਦਾ ਮਿਲਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਵਾਲੀ। ਇਸ ਵਜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦੋਨਾਂ ‘ਚ ਅੱਲਗ-ਅਲੱਗ ਅੰਕੜਿਆਂ ਭਰੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਟੈਕਸ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਨਾਂ ‘ਚ ਅੰਤਰ ਦੇ ਉੱਚਿਤ ਕਾਰਣ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਟੈਕਸ ਪੇਮੈਂਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਜਮ੍ਹਾ ਇਨਪੁੱਟ ਟੈਕਸ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ ਅਵਧੀ ਦੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
