ਕੋਰੋਨਾ ਵੈਕਸੀਨ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀਂ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਟ ਸਲੀਵਜ਼ ਉਪਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵੈਕਸੀਨ ਨੂੰ ਪੈਰ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਜਦੋਂ ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦਲੀਲਾਂ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਵੈਕਸੀਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਾਂਹ ਵਿਚ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵੈਕਸੀਨ
* ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਟੀਕੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਲਾਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਇੰਟਰਾਮਸਕੂਲਰ ਇੰਜੈਕਸ਼ਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
* ਰੋਟਾਵਾਇਰਸ ਵਰਗਾ ਟੀਕਾ ਮੂੰਹ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
* ਖਸਰਾ, ਸਕ੍ਰੋਫੁਲਾ ਅਤੇ ਰੁਬੇਲਾ ਵੈਕਸੀਨ ਚਮੜੀ ‘ਚ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
* ਵੈਕਸੀਨ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਜਗ੍ਹਾ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਹੈ।
* ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਇੰਨੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕਿਉਂ ਹਨ? ਖ਼ਾਸਕਰ ਹੱਥ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੇਲਟਾਈਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
* ਵੈਕਸੀਨ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਜਗ੍ਹਾ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪ੍ਰਤੀਰੱਖਿਅਕ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
* ਇਹ ਸੈੱਲ ਐਂਟੀਜੇਨਜ਼ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਐਂਟੀਜੇਨ ਵਾਇਰਸ ਜਾਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦਾ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਟੁਕੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੈਕਸੀਨ ਦੁਆਰਾ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤੇਜਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
* ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਐਂਟੀਜੇਨ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਬਲਕਿ ਵੈਕਸੀਨ ਐਂਟੀਜੇਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਲੂਪ੍ਰਿੰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਮਾਇਨੇ
* ਵੈਕਸੀਨ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਵੈਕਸੀਨ ਬਾਲਗਾਂ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਜਾਂ ਇਸਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬਾਂਹ ਦੇ ਉਪਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
* ਜਦੋਂ ਕਿ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਮਰ ਵਿਚ ਵੈਕਸੀਨ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਾਂਹ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀਆਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ।
ਐਡੀਪੋਜ਼ ਟਿਸ਼ੂ ਤੋਂ ਟੀਕੇ ਦੀ ਸੋਜਸ਼ ਦਾ ਜੋਖ਼ਮ
* ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਟਿਸ਼ੂ ਵੈਕਸੀਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸੇ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਣ ਦਿੰਦੇ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਬਾਂਹ ‘ਤੇ ਵੈਕਸੀਨ ਲਗਵਾਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸੋਜ ਜਾਂ ਦਰਦ ਸਿਰਫ਼ ਉਸੇ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾਂ ਬਾਂਹ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
* ਜੇ ਵੈਕਸੀਨ ਐਡੀਪੋਜ਼ ਟਿਸ਼ੂ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜਲਣ ਅਤੇ ਸੋਜ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਐਡੀਪੋਜ਼ ਟਿਸ਼ੂ ਵਿਚ ਖ਼ੂਨ ਦਾ ਗੇੜ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
* ਅਜਿਹੇ ਵੈਕਸੀਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਐਂਟੀਜਨ ਦੇ ਇਮਿਊਨ ਰਿਸਪਾਂਸ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਘਟਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਵਿਚ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਟਿਸ਼ੂ ਟੀਕਿਆਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ
* ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਐਂਟੀਜਨਜ਼ ਨੂੰ ਫੜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਿੰਫ ਨੋਡਜ਼ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
* ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਟੀਕਾ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਟੀਕਾ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲ ਦੂਜੇ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
* ਇਕ ਵਾਰ ਜਦ ਟੀਕਾ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੇ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸੈੱਲ ਐਂਟੀਜਨ ਨੂੰ ਲਿੰਫ ਵੈਸਲਜ਼ ਤਕ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਲਿੰਫ ਨੋਡਜ਼ ਤਕ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲ ਐਂਟੀਜਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸਹੂਲਤ ਅਤੇ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਵੀਕਾਰਤਾ
* ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਨਤਕ ਟੀਕਾਕਰਨ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਉਣ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
* ਕੋਰੋਨਾ ਜਿਹੀ ਛੂਤ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ, ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਟੀਕੇ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਬਾਂਹ ‘ਤੇ ਟੀਕਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਂਹ ਦਾ ਉਪਰਲਾ ਹਿੱਸਾ ਅਾਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਵੈਕਸੀਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਲਿੰਫ ਨੋਡਜ਼ ਦਾ ਇਕ ਝੁੰਡ
* ਲਿੰਫ ਨੋਡ ਸਾਡੇ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਿੱਸੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਮਿਊਨ ਸੈੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਟੀਕਿਆਂ ਵਿਚਲੇ ਐਂਟੀਜਨ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ ਬਲਕਿ ਐਂਟੀਬਾਡੀਜ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
* ਲਿੰਫ ਨੋਡਾਂ ਦਾ ਇਕ ਝੁੰਡ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਟੀਕਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟੀਕੇ ਡੇਲਟਾਇਡ ਵਿਚ ਲਗਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਲਿੰਫ ਨੋਡ ਬਾਂਹ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਹੇਠਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
* ਜਦੋਂ ਟੀਕਾ ਚੂਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਲਸਿਕਾ ਵਹਿਣੀਆਂ ਨੂੰ ਪੇਟ ਅਤੇ ਚੂਲ੍ਹੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਲਿੰਫ ਨੋਡਜ਼ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ।
